LEGO Temizliği – Artık zamanı geldi diyenlere :)

İki haftadır Pazar günümü uzun zamandır yapmam gereken ve daha da uzun zamandır ertelediğim bir şeyi yapmaya ayırıyorum: LEGO minifigürlerimi temizlemek. İlk hafta yaklaşık 12 saatlik bir seanstan sonra (1 saat yemek molası dahil) iki küçük kutu bitirebildim, ikinci hafta ise anca kaba temizlik yapabildim. Ama bir süredir LEGO temizliği ile ilgili bir yazı yazmak istediğim için, bu vesileyle en azından onu aradan çıkartayım, deneyimlerimi paylaşayım dedim.

Birkaç yıl önce LEGO parçalarının temizliği ile ilgili bir yazı okumuştum (ne yazık ki sizinle paylaşamıyorum, bulamadım çünkü). Yazıyı yazan arkadaş, eşinin makyaj fırçalarıyla LEGO minifigürlerini temizlediğinden bahsediyordu. Hatta yazının sonunda hangi markanın hangi fırçasının iyi olduğunu bile söylemişti. Ben de “Tamam” dedim “ben de edineyim bir makyaj fırçası!”

Söylendiği kadar kolay olmuyor ne yazık ki. Ömründe hiç makyaj yapmamış biri olarak, bu tür şeyleri satan mağazalarda ne yapacağımı bilmiyorum. Mağazada çalışan kız yardımcı olmak için geldiğinde, ona yazıda okuduğum birkaç şeyi geveledim. Başladı seçenekleri sunmaya. Bu var, bu var, bu biraz pahalı ama şöyle iyi, bu ucuz ama şöyle güzel. Ben de tabiri caizse öküz trene bakar gibi mal mal bakıyorum fırçalara. Hayır bir yandan da utanıyorum, oyuncaklarımı temizleyeceğim diyemiyorum. Uzun lafın kısası, bir tanesini beğendim, setin içindeydi, hadi bu da benden olsun deyip aldım. İçimden kahkahalar atıyorum, kadınların o kadar düşünerek, tartarak, kıyaslayarak aldıkları makyaj fırçasıyla LEGO temizliği yapacağım.

Setteki diğer fırçaların nerede olduğunu bile bilmiyorum, ama bir tanesi, asıl beğendiğim, hâlâ duruyor ve kullanılıyor. Ama küçük bir fırça, ve tek tük minifigürde gayet işe yarasa da, tabanlarda ya da setlerde kullanılacak bir şey değil. En azından bir de büyüğü olsun deyip, makyaj danışmanıma (!) sorup, bir de büyüğünü aldım. Denedim, tam benim istediğim gibi. Büyük alanlarda yeterli olmayabilir, ama 16×16’lık tabanları güzel temizliyor.

Girişimizi yaptığımıza göre, artık LEGO temizliği nasıl yapılır yazımıza başlayabiliriz. İnternette bir sürü şey okudum bu konuyla ilgili, hem onları sizinle paylaşacağım, hem de kendi deneyimlerimi.

LEGO temizliği

Öncelikle şunu belirteyim: Temizlediğim minifigürler yaklaşık üç yıldır toz topluyor. Evet evet biliyorum, bu kadar bekletmemem gerekirdi, ama bir türlü elim gitmedi. Minifigür sayısı fazla olunca işin içine üşengeçlik de girdi. Ama artık yapılması gerekiyor, hem siyah minifigürler, hem de beyaz minifigürler griye dönmeye başladı çünkü.

Dolayısıyla LEGO temizliği için ilk püf noktası şu: ERTELEMEYİN! Hepsini bir seferde yapmanız şart değil, özellikle de büyük bir koleksiyonunuz varsa. Diyorum ya, iki kutu minifigür 12 saatimi aldı. Keyifle başladım, günün sonunda “Bitsin artık noluuur!” diyordum.

Gelelim ikinci püf noktaya: Eğer imkânınız varsa kapalı bir yerde tutun. Hayır, buna dolap içleri ve çekmeceler dahil değil. LEGO koleksiyonu sergilemek için yapılır, kapalı kapılar ardında tutmak için değil. O yüzden camlı bir dolabınız varsa, sığan parçaları orada saklayın. Tozdan %100 kurtulmuyorsunuz, ama açıkta durduğu kadar da kötü olmuyor.

LEGO temizliği için ne kullanılır?

Yani internette o kadar çok şey gördüm, okudum, dinledim ki, ne diyeceğimi bilemiyorum. Öncelikle LEGO Grubunun resmî sayfasında yazanlar var. “40 dereceden sıcak olmayan suda, yumuşak bir bez ya da sünger kullanarak elde yıkayın. İsterseniz biraz deterjan ekleyebilirsiniz, ama sonrasında mutlaka durulayın!” Sonra da eklemişler “Lütfen LEGO parçalarınızı bulaşık ya da çamaşır makinasına atmayın, ve fırın, mikrodalga ya da saç kurutma makinası kullanarak kurutmayın. Parçalar kururken doğrudan güneş ışığına maruz bırakmayın.”

Eh, güzel. Aşağı yukarı ne yapacağımızı ve ne yapmayacağımızı anladık. Anladık da, LEGO temizliği ile ilgili yazıların arasında çamaşır ve bulaşık makinası kullanın diyenler var, o ne olacak?

Genellikle hepsi aynı şeyi söylüyor: En hassas programda, en düşük ısıda, en yumuşak deterjanla yıkayın. Yıkayacağınız parçaları çamaşır torbasına koyun. Elektronik parçalarla, üzerinde yapıştırma olan parçaları değil makinada, elde bile yıkamayın. Nemli bezle silin. Bana göre bu biraz cesaret işi. Yani kenarda kullanmadığınız kirli LEGO parçanız varsa, makinaya atıp deneyebilirsiniz. Eğer zarar görmüyorsa diğer parçalar için de bu yöntem kullanılabilir. Ama aklınızda olsun, çamaşır makinasında parçalar hareket edeceği ve birbirine çarpacağı için çizilebilir de.

Çoğu sayfa, parçaları dezenfekte etmek ya da üzerine sinen kokudan kurtarmak için, beyaz sirke kullanabileceğinizi söylüyor. Bazısı 2-3 damla demiş, bazısı suyun yarısı kadar sirke koyun demiş, bazısı da sprey şişesine sirke doldurup parçalara sıkın demiş. Büyük bir olasılıkla bu oran kir miktarıyla doğru orantılı. Ben buna gerek görmedim. Ha, yazıları ilk okuduğumda gidip beyaz sirke aldım, o ayrı. Ama minifigürlerimi artık ağzıma sokmadığım için, dezenfekte etmeye de gerek duymadım. Kediler de sağolsunlar üzerine çiş miş yapmadılar. Ama çocuklarınızın LEGO parçalarını ve minifigürlerini, ya da toplu olarak aldığınız ikinci el parçaları bu şekilde dezenfekte edebilirsiniz. Benim tavsiyem, öncesinde gene bir deneme yapmanız. Sonuçta sirkenin içinde az da olsa asit var, değerli parçalarınızın zarar görmesini istemezsiniz.

Suyla LEGO temiziği

Dolanırken parçaları bir leğene atıp, biraz sabun ya da çamaşır suyu içermeyen deterjanla karıştırarak temizleyenlere denk geldim. Sirkeyi de bu suya ekliyorlar genellikle. Az tozlu parçaları temizlemenin en kolay yolu diye geçiyor. Ara ara suyu kontrol ediyorsunuz, eğer kirlenmişse değiştiriyorsunuz. Birkaç saat, gerekirse gece boyunca suda bırakın diyorlar. Sonra da bir havlu ya da bezin üzerine koyup kurumasını bekliyorsunuz. Kuruma işlemini hızlandırmak için vantilatör kullanılabiliyor. Oldu da parçaların üzerinde toz mu kaldı? Yumuşak bir fırçayla onu da temizleyin, olsun bitsin.

Tabii bu yöntem yapılı setlerde işe yaramaz. Derseniz ki “Ya şu UCS Millennium Falcon setimi zaten baştan yapmak istiyordum”, o zaman tamam. Bozun, yıkayın, baştan yapın. Ama düşüp parçalara ayrılma ve benzeri durumlar dışında bunu yapanı çok görmedim.

Fırçalar

Hani şu her türlü ev ıvır zıvırı satan züccaciyeler var ya? Orda uzun saplı toz fırçaları vardır. Kısa süredir toz toplayan, örneğin 1-2 aylık, büyük setlerin tozunu almak için bunlar fena değil. Ama detaylı temizlik için kesinlikle kısa ve yumuşak fırça öneriyorum. Şahsen ben, yüzüme süremeyeceğim sertlikte bir fırçayla LEGO temizliği yapmam. Bu noktada işin içine makyaj fırçaları giriyor. Bende iki farklı çeşit var, biri allık fırçası (yanak için) diğeri far fırçası (göz üstü) (eğer benim gibi makyaj cahiliyseniz diye açıklama ihtiyacı duydum :) ). Bu fırçalar en hassas deriye zarar vermesin diye üretildiğinden, LEGO parçalarına da zarar vermiyor, ne kadar bastırırsanız bastırın.

Minifigürleri temizlerken şöyle bir yol izledim. Önce allık fırçasıyla figürlerin kaba tozunu aldım. Sonra far fırçasıyla boyun, eller, ayak üstleri ve saç kıvrımları gibi ince iş gerektiren yerleri temizledim. Fakat fark ettim ki, iki kez fırçalandıktan sonra bile temizlenmeyen yerler var. Üç yıllık toz diyorum, dile kolay. Bunun üzerine bir havlu kâğıdı ıslatıp, ara ara far fırçasını ona sürerek nemlendirdim. Islak olmadığı için tozlar çamur olmadı, ama o bir kırıntı nem tozu yumuşatıp daha kolay çıkardı. Biraz daha büyük ve görece düz yüzeyleri (örneğin Mickey Mouse’un kafası ve kulakları gibi) doğrudan havlu kâğıtla silerek temizledim. Tabii bunu bir bez yardımıyla yapmak da mümkün, ama havlu kâğıt ince olduğu için minifigürlerin olmadık yerlerine daha kolay giriyor, daha iyi temizliyor.

Bu noktada küçük bir detay vereyim: Yumuşak plastik olan parçaları temizlemek biraz daha zor, çünkü bir türlü tozdan ayrılmak istemiyorlar. Bunlara doğrudan nemli bir bez ya da fırçayla girişmek daha iyi oluyor.

Fırça olarak diş fırçası kullanıyorum diyenler olmuş. Bana sanki mikro düzeyde de olsa çizer gibi geliyor, ama o kadar fazla insan yazmış ki emin olamıyorum. Belki en yumuşak olanıyla yapılabilir, denemek gerek.

Süpürgeler

İlk LEGO temizliği girişimimden önce sağa sola bakınmıştım. CleanMyBricks diye bir firmanın çıkardığı, setleri temizlemek için üretilmiş bir mini elektrik süpürgesi var. O zaman fiyatına baktığımda 500-600 TL civarındaydı, 800 liraya da orta-iyi düzeyde normal elektrik süpürgesi alınıyordu. Her ne kadar kullananlar memnuniyet yorumları yapmış olsalar da, paraya kıyıp almamıştım. Bu süpürgenin fiyatı bu aralar 1,300 TL, o da indirimli hali. Belki büyük setler için almaya değebilir, ama minifigürlerde ve tek parçalarda kullanmak çok kolay olmasa gerek.

Araştırma yaparken çok iyi bir yazıya denk geldim, kesinlikle okumanızı tavsiye ediyorum. Başlığı “Dust, the Eternal Battle” – her LEGOseverin eninde sonunda dahil olacağı toz savaşı. Yazıyı yazan arkadaş, setlerinin tozunu almak için birkaç farklı yöntem denemiş ve bunların videolarını paylaşmış. Yöntemlerin arasında CleanMyBricks’in süpürgesi, elektrikli süpürgenin ucuna takılan, araba temizlemek için kullanılan fırça ve aparatlar, yüzey temizleme jeli, basınçlı hava spreyi gibi şeyler var. Yazının sonunda da her yöntemle ilgili düşüncelerini paylaşıp, ona göre en iyisi hangisi onu söylemiş.

Bu kadar yöntemin hepsini bilmek ve hiçbirini kullanamamak acı tabii. Çünkü iş minifigürlere ve bağımsız parçalara gelince gerçekten en iyi yöntem fırça.

Diğer yöntemler

Fantastik bir şey gördüm, onu da sizlerle paylaşıp konuyu kapatacağım: Ultrasonik temizleyici. Normalde mücevher temizlemek için kullanılan bu cihazlar, LEGO parçaları üzerinde biriken inatçı kirleri (!) gayet güzel bir şekilde çıkarıyormuş. Elinizin altında böyle bir alet varsa onu da mutlaka deneyin derim.

Aslında bu yöntem minifigürler için ideal. Google’a sordum, nedir bu aletin fiyatı diye. 1,500-4,000 TL arası değişen rakamlar çıktı. Sonra o parayla alabileceğim LEGO setlerini düşündüm ve 12 değil 120 saat temizlik yaparım daha iyi dedim.

Meraklısı için şuraya aletin çalışma videosunu sıkıştırıyorum.

Sona doğru…

Herşey ne kadar bütçenizin ve vaktinizin olduğuna bakıyor aslında. Eğer bir (ya da birkaç) gününüzü LEGO temizliği için ayırabiliyorsanız, üstelik bundan keyif almayı başarabiliyorsanız, minimum masrafla işin içinden çıkabilirsiniz. Eğer bütçeniz elveriyorsa ve vaktiniz azsa, o zaman daha masraflı yöntemlere yönelirsiniz. Hem bütçeniz yok, hem de ayıracak vaktiniz mi? Eh, o zaman bırakın durdukları yerde durmaya devam etsinler. Temizlik denilen şey de göreceli sonuçta.

Türkçe “LEGO temizliği nasıl yapılır” diye aradığımda, “Kaynar suyun içinde beklet” gibilerinden bir şey çıktı. Sakın diyorum. Adamlar sayfalarında yazmış en fazla 40 derece diye, sonra ağlamayın arkasından.

Beyinci Doktor’un da bu konuda videoları var. Hem temizliği, hem de sararmış parçaları eski haline getirmeyi çok güzel bir şekilde göstermiş.

Bunlar dışında eğer sizin de kendinize has bir yönteminiz varsa duymak isterim.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere!

 

Resim kaynakları:

İllüstrasyonlar WikiHow sayfasından, deterjanlı su içindeki LEGO parçaları Wirecutter‘dan, uzun saplı toz parçası Çiçeksepeti‘nden, CleanMyBricks süpürgesi kendi sayfasından, ultrasonik temizleyici Altınbaş’ın sayfasından yürütmedir. Resimlerin geri kalanı bana aittir.